ادب حضور در محضر قرآن کریم

در اولین آیات سوره بقره خدای تعالی اعلام می‌دارد که قرآن کتابی که هیچ شک و شبهه‌ای در آن نیست، برای متقیان هدایت است (بقره، ۲). یعنی قرآن برای کسانی که اهل هدایت و تقوا نیستند اثری ندارد. چنان که فرمود: برخی از آیات قرآن که شفا و رحمت برای مؤمنان است، در عین حال ظالمان از آن خسارت بسیار زیادی خواهند دید (الاسراء/۸۲)؛ بنابراین برای اینکه مشمول آیه شریفه سوره بقره شویم و جزو متقیان رقم بخوریم، سه ویژگی را باید به همراه داشته باشیم تا تقواپیشه محسوب شویم:

۱. ایمان به غیب
۲. اقامه نماز، مراد تنها نماز خواندن نیست، بلکه نماز را بر پا داشتن است، یعنی هم خود نماز بخوانند و هم زمینه برپایی نماز برای دیگران ایجاد کنند.
۳. انفاق از آنچه خدای تعالی روزی شان می‌کند (بقره/۳).

هدایت الهی نیز دارای مشخصاتی است که عبارتند از: ۱. ایمان به آنچه که از ناحیه خداوند متعال بر رسول خدا (ص) نازل شده است و نیز بر آنچه که بر رسولان الهی قبل از رسول خدا (ص) نازل شده است. ۲. یقین به آخرت. اینان کسانی هستند که در راستای هدایت الهی گام برداشته اند که نام ایشان را خداوند متعال؛ رستگار (مفلحون) نامیده و در واقع رستگاران واقعی چنین کسانی هستند (بقره/۴ و ۵).

قرآن کریم سخن خدای تعالی است که بر رسول گرامی اسلام (ص) به واسطه جناب جبرئیل (ع) نازل شده است و،  چون خداوند موجودی است که بر همه چیزی از اول هستی تا آخر احاطه دارد (حدید/۳) پس تمام آنچه را بشر بدان نیاز دارد در این کتاب عظیم الشأن ذکر شده است، اما انسان مایحتاج خود را زمانی می‌تواند از این کتاب برداشت کند که به تمام زوایای آن احاطه و تسلط داشته باشد و البته هر کس به قدر فهم خودش می‌تواند از آن برداشت کند؛ بنابراین برای بهره بیشتر و دقیق‌تر و واقعی‌تر از قرآن لازم است که قرآن را در کنار حضرات ائمه معصومین (ع) و از طریق آنان بیاموزیم در غیر این صورت پا در راه گروه‌های تندرو و افراطی خواهیم گذارد و اگر ائمه را بدون قرآن مدّنظر داشته باشیم دچار افراط و تفریط درباره آنان خواهیم شد.

پس همان گونه که پیامبر خدا (ص) در واپسین روز‌های حیات مادی خود در این عالم به همه مؤمنان سفارش فرمود که دو چیز گرانبها و ارزشمند در میان شما به یادگار می‌گذارم: یکی کتاب خدا و دیگری عترتم که اهل بیت (ع) من باشند. این دو هرگز از یکدیگر جدایی ندارند تا اینکه در قیامت بر من وارد شوند. هر کس به این دو متمسک شود و به آن‌ها چنگ بزند، هرگز نه گمراه می‌شود و نه از بین می‌رود. (تفسیر قمی/ج ۲ ص ۴۴۷). پس راز بهره برداری صحیح و مورد قبول خدای تعالی همان است که رسول گرامی (ص) فرمود؛ قرآن را در کنار اهل بیت عصمت و طهارت و از طریق آن ذوات مقدسه باید دریافت کرد، در غیر این صورت احتمال ضلالت بسیار خواهد بود.

از سوی دیگر برای دریافت مورد قبول حق تعالی دو ادب را باید به کار برد. یکی ادب حضور در محضر قرآن کریم همراه با خشوع و دیگر ادب حضور در برابر حضرات ائمه معصومین (ع)، زیرا خداوند متعال فرمود: اگر قرآن را بر کوه نازل می‌کردیم می‌دیدی که چگونه کوه در برابر قرآن فروتن شده و از کثرت خشیت و خوف الهی شکافته شده و فرو می‌ریخت (حشر/۲۱). پس وقتی کوه که از باب تمثیل بیان شده چنین ویژگی در برابر قرآن پیدا می‌کند، چرا انسان در مواجهه با قرآن کریم چنین خاصیتی نداشته باشد، بلکه باید این چنین باشد.

برای فهم دقیق و صحیح از آیات قرآن، محتاج اهل بیت بوده و اهل بیت هم برای اثبات سخنان صحیح از نادرستی که برخی راویان از روی عناد و دشمنی نقل کرده و جعل حدیث کرده اند، محتاج قرآن هستند، هر دو به هم محتاجند یکی برای فهم صحیح و دیگر برای اثبات سخنان درست و صحیح.